پایداری و اخلاق در کسب و کار

توسعه پایدار، مسئولیت اجتماعی شرکتی، تئوری ذینفعان و مسئولیت پذیری چهار ستون پایداری یک کسب و کار خواهند بود. پایداری کسب و کار یک مفهوم در حال تکامل است که مدیران آن را جایگزینی برای رشد سنتی و مدل حداکثری سود در نظر می گیرند. در سال های اخیر بحث های قابل توجهی درباره “پایداری کسب و کار” در مطبوعات تجاری، دانشگاهی و مطبوعات معروف بوده است. این اصطلاح اغلب همراه و در برخی موارد به عنوان مترادف با اصطلاحات دیگری مانند “توسعه پایدار” و “مسئولیت اجتماعی شرکت” استفاده می شود. اما پایداری کسب و کار چیست؟ چه ارتباطی با اصطلاحات گفته شده دارد و چرا اهمیت دارد؟

پایداری کسب و کار را می توان به عنوان یک پارادایم جدید و در حال تحول در مدیریت کسب و کار در نظر گرفت. اصطلاح “پارادایم” به عمد در این تعریف استفاده می شود، چون پایداری کسب و کار جایگزینی برای مدل سنتی رشد و حداکثر سازی سود است. در “پایداری کسب و کار” علاوه بر اینکه رشد و سودآوری مهم است، شرکت ملزم می شود که اهداف اجتماعی، به خصوص اهداف توسعه پایدار (حفاظت از محیط زیست، عدالت اجتماعی و برابری، و توسعه اقتصادی) را دنبال کند. مفهوم پایداری کسب و کار از عناصر چهار مفهوم ریشه دار دیگر برداشت شده است:

مانند مفهوم توسعه پایدار، مسئولیت اجتماعی شرکت (CSR) مفهوم گسترده و تعاملی ای است. به طور کلی مسئولیت اجتماعی به نقش کسب و کار در جامعه می پردازد. فرض اصلی مسئولیت اجتماعی این است که مدیران شرکت ها موظفند که نیازهای جامعه را در نظر بگیرند و به آن ها رسیدگی کنند، نه اینکه صرفاً در جهت منافع سهامداران یا منافع شخصی خود عمل کنند. از جهات زیادی مسئولیت اجتماعی را می توان یک مذاکره در نظر گرفت، و سوال اصلی این مذاکره این نیست که آیا مدیران شرکت ها وظیفه دارند که به نیازهای جامعه توجه کنند، بلکه سوال اصلی این است که این افراد تا چه حد وظیفه دارند این نیازها را در نظر بگیرند.

چهارمین و آخرین مفهوم زیربنای پایداری کسب و کار، نظریه پاسخگویی کسب و کار است. پاسخگویی یعنی وظیفه قانونی یا اخلاقی برای ارائه حساب و گزارش به شخصی که مسئول آن است. پاسخگویی با مسئولیت پذیری متفاوت است، چون مسئولیت پذیری به وظیفه فرد برای عمل به شیوه ای خاص اشاره دارد، در حالی که پاسخگویی به وظیفه فرد برای توضیح، توجیه یا گزارش اقدامات خود اشاره دارد.

توسعه پایدار یک مفهوم گسترده و تعاملی است که تعادل بین نیاز به رشد اقتصادی و حفاظت از محیط زیست و برابری اجتماعی را حفظ می کند. این اصطلاح اولین بار در سال 1987 در کتاب آینده مشترک ما دیده شد، این کتاب توسط کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه (WCED) منتشر شده بود. سازمان WCED در توضیح توسعه پایدار این مفهوم را توسعه ای توصیف کرد که نیازهای نسل‌های امروز را برآورده می کند، بدون به خطر انداختن توانایی نسل‌های آینده برای رسیدن به نیازهایشان.

نظریه ذینفعان، که مخفف نظریه ذینفع های کسب و کار است، یک مفهوم نسبتا مدرن است که اولین بار توسط ادوارد فریمین (R. Edward Freeman) در کتاب مدیریت استراتژیک:رویکرد سهامداران در سال 1984 منتشر شد. فریمن ذینفع را به عنوان “هر گروه یا فردی که می تواند بر دستیابی به اهداف سازمان تأثیر بگذارد یا تحت تأثیر قرار گیرد” تعریف می کند. فرض اصلی تئوری ذینفعان این است که هر چه روابط شما با جامعه قوی تر باشد، رسیدن به اهداف تجاری شرکت آسان تر خواهد بود. پس هر چه روابط شما بدتر باشد، رسیدن به این اهداف سخت تر خواهد بود. روابط قوی با ذینفعان بر پایه اعتماد، احترام و همکاری است. برخلاف نظریه مسئولیت اجتماعی که عمدتاً یک مفهوم فلسفی است، نظریه ذینفعان در اصل یک مفهوم مدیریت استراتژیک بوده و برای صاحبان کسب و کار در درجه اول است. هدف تئوری ذینفعان کمک به کسب و کارها برای تقویت روابط با گروه های خارج از کسب و کار به منظور ایجاد مزیت رقابتی است.